چطور بیزینس پلن یا طرح کسب و کار بنویسیم؟

نوشتن بیزینس پلن می‌تونه اولین قدم برای شروع جدی هر کسب و کاری باشه. بعضی از کسب و کارها از همون ابتدا برنامه‌ ریزی کسب و کارشون رو انجام میدن و براش استراتژی می‌چینن. بعضی دیگه هم اون اواسط کار وقتی متوجه می‌شن همه چیز اون طور که پیش‌بینی کرده بودن جلو نمیره، دست به کار میشن که نوشتن بیزینس پلن رو شروع کنن. تو این مقاله کمک‌تون می‌کنیم طرح کسب و کار بنویسین و اصلا نوشتن بیزینس پلن یا طرح تجاری چه کمکی به اهداف شما می‌کنه.

بیزینس پلن چیست؟

بیزینس پلن، طرح کسب و کار یا طرح تجاری یه سند رسمیه که استراتژی رسیدن به اهداف شرکت رو مشخص می‌کنه.علاوه بر کسب و کار های تثبیت شده، کسب و کار های نوپا و استارت آپ ها هم از بیزینس پلن استفاده می‌کنن. کسب و کار های نوپا و استارت آپ ها معمولا برای جذب سرمایه گذار و برنامه ریزی مالی طرح تجاری می‌نویسن، اما کسب و کارهای تثبیت شده معمولا برای این که بفهمن چقدر همسو با هداف‌ رشدشون هستن این کارو می‌کنن. 

طرح کسب و کار شامل چه مواردی می‌شه؟

طرح کسب و کار معمولا شامل خدمات و محصولات، بازار هدف، رقبا، بازاریابی و استراتژی فروش، برنامه ریزی مالی و مدیریت منابع انسانی و… می‌شه. تو ادامه همین مقاله هر کدوم از اینارو توضیح می‌دیم. بسته به ابعاد یه کسب و کار، طرح کسب و کار می‌تونه خیلی کوتاه در حد یک صفحه یا طولانی و مفصل باشه.

نوشتن طرح کسب و کار چه اهمیتی داره؟

کاهش ریسک شکست خوردن کسب و کار

از اون جایی که نوشتن بیزینس پلن قبل از شروع کردن یه کسب و کار از بسیاری از خطرات احتمالی جلوگیری می‌کنه، داشتنش بسیار حائز اهمیته. اگه شما بدون طرح کسب و کار همین طوری دل رو به دریا بزنین و کارتون رو شروع کنین ممکنه با مشکلات و چالش‌هایی مواجه بشین که فکرش رو هم نمی‌کردین. اما بیزینس پلن یه چشم‌اندازی بهتون میده که خیلی هم غافل‌گیر نشین. به علاوه بیزینس پلن اجازه میده از مسیرتون دور نشین و با اهداف‌تون همسو باشین.

افزایش احتمال گرفتن وام بانکی

برای گرفتن خیلی از وام‌های اشتغال زایی نیاز به ارائه طرح توجیهی کسب و کار دارین. با یه بیزینس پلن درست بانک می‌فهمه شما قراره چه کسب و کاری رو شروع کنین یا گسترش بدین و از چه طریقی ازش درآمد داشته باشین تا اقساط‌تون رو پرداخت کنین. وام های اشتغال زایی شرایط بهتری نسبت به سایر وام‌ها دارن و معمولا سود پایینی دارن و نیاز به سپرده گذاری ندارن. برای اینکه بدونین چه بانکایی این وام رو می‌دن، مقاله وام‌های بدون ضامن و سپرده گذاری رو بخونین. 

کمک به جذب سرمایه گذار

هر بیزینسی نیاز به منابع مالی برای ادامه داره. گاهی اوقات راه حل جذب سرمایه گذاره. برای این که یه سرمایه گذار رو قانع کنین تا تو کسب و کارتون مشارکت کنه باید یه طرح کسب و کار دقیق داشته باشین. هرچقدر هم که خوب صحبت کنین بازم سرمایه گذار باید رو کاغذ ببینه که سود یه بیزینس کجاست تا حاضر بشه پول خرج کنه.

کمک به جذب نیروی مختصص

هرچقدر بیزینس پلن حرفه‌ای‌تری داشته باشین راحت‌تر می‌تونین نیروی متخصص و ماهر جذب کنین. فرض کنین برای گسترش کسب و کارتون نیاز به یه مدیر محصول دارین. باید دلایل کافی و منطقی ارائه بدین که چرا این نیرو باید بیاد با شما کار کنه و پیشنهادهای دیگه‌ش رو از جاهای معتبر و معروف‌تر رد کنه. یه بیزینس پلن خوب که نقاط قوت و تمایز شما رو به وضوح نشون می‌ده می‌تونه کمک‌کننده باشه.

چطور قدم‌به‌قدم بیزینس پلن بنویسیم؟

حالا که فهمیدیم بیزینس پلن چیه و داشتنش چقدر اهمیت داره، می‌خوایم قدم به قدم نوشتنش رو جلو ببریم. برای نوشتن طرح کسب و کارتون طبق مراحل زیر پیش برین.

یه خلاصه مشخص از کسب و کارتون بنویسین

به این فکر کنین که اولین چیزی که برای توصیف کسب و کارتون به کسی میگین چیه؟ این می‌تونه بهترین نقطه شروع برای نوشتن خلاصه طرح تجاری‌تون باشه. حواستون باشه خلاصه‌ای که می‌نویسین باید کاملا مختصر و شفاف باشه. اگه قراره طراحی خاصی برای صفحات داشته باشین، حتما از طرح‌های ساده و مینیمال استفاده کنین تا مطالب مهم زودتر به چشم بیان.

توضیحات اولیه و اصلی بیزینس‌تون رو بنویسین

تو این مرحله توضیح کامل‌تری از کاری که می‌کنید، برندتون، شرکاتون، چشم‌اندازتون برای آینده و… ارائه بدین.

اسم تجاری برندتون، شعار انتخابی‌تون، تاریخچه کسب و کارتون، شریک‌های تجاری‎تون و… رو بنویسین. اگر دستاورد خاص یا همکاری چشمگیری با سازمان یا بیزینس بزرگ دیگه‌ای داشتین تو این قسمت ذکر کنین.

تحلیل بازار رو جدی بگیرین

 خب تبریک می‌گیم! تا این جا مشخص کردین شما کی هستین و چی کار می‌کنین که قدم بزرگیه ولی کافی نیست. الان باید راجع به بازار و صنعت تحقیق کنین و بدونین چه کسب و کارهایی به جز شما وجود دارن که کاری که شما می‌کنین یا مشابهش رو انجام می‌دن.

یکی از بهترین روش‌هایی که برای این کار وجود داره آنالیز SWOT هست. این تحلیل یعنی باید نقاط قوت(Strengths)، نقاط ضعف(Weaknesses)، فرصت‌ها(Opportunities) و تهدیدهای(Threats) پیش‌روتون رو بنویسین. اگه دوست دارین راجع به این موضوع بیشتر بدونین و ‌SWOT کسب و کارتون رو دربیارین، پیشنهاد می‌کنیم مقاله ماتریس SWOT چیست و چه کاربردی دارد؟ رو بخونین.

بعد از نوشتن این تحلیل خیلی چیزا دست‌تون میاد و حالا باید به سوالای زیر با توجه به کسب و کارتون جواب بدین.

• وضعیت فعلی بازار چطوره؟
• رقبای شما چه کسانی هستن؟
• رقبا چه خدمات یا محصولاتی ارائه می‌دن؟
• مزیت رقابتی شما که رقبا ندارنش چیه؟
• بازار هدف شما چه کسانی هستن؟
• بازار هدف شما به دنبال چه چیزی هستن و چرا؟
• محصول یا خدمات شما چه نیازی رو برطرف می‌کنه؟

با جواب دادن به این سوالا می‌تونین چشم‌انداز دقیقی از بازار فعلی و جایگاه کسب‌ و کارتون داشته باشین.

خدمات و محصولاتی که دارین رو توضیح بدین

اطلاعات دقیقی درباره‌ی محصولات و خدمات خودتون ارائه بدین. این اطلاعات شامل ویژگی‌های خدمات یا محصولات‌تون، قیمت، نحوه‌ی خرید و استفاده می‌شن. بعد از این مرحله توضیح بدین محصول یا خدمات شما قراره نیاز کدوم بخش از بازار رو برطرف کنه. تلاش کنین ویژگی‌ متمایزی که شما دارین و رقبا ندارن رو پررنگ کنین.

استراتژی بازاریابی و فروش‌ طراحی کنین

استراتژی‌های بازاریابی و فروش چیز ساده‌ای نیست که بشه تو این مقاله جا داد، اما اگه بخوایم به طور خلاصه بهش اشاره کنیم شامل کارهایی میشه که شما از طریق‌شون بازاریابی کنین و بخشی از بازار رو دست بگیرین و در ادامه بفروشین. 

تو این مرحله باید بازاریابی کنین؛ چه بازاریابی دیجیتال و چه سنتی. اگه می‌خواین تفاوت بازاریابی سنتی و دیجیتال رو بدونین مقاله اصطلاحات دیجیتال مارکتینگ رو بخونین. از طریق محتواها و کمپین‌هاتون شناخته بشین و تو مرحله فروش هم نیاز به تعیین استراتژی قیمت گذاری، کانال‌های فروش، تکنیک‌های تبلیغاتی و… رو مشخص کنین. برای مثال برای قیمت گذاری باید فاکتورهای زیادی مثل قیمت مواد اولیه، قیمت نیروی انسانی، هزینه‌های تبلیغات، میزان سود و… رو در نظر بگیرین. اگه نمی‌دونین بهترین قیمتی که می‌تونین روی محصول یا خدمات‌تون بذارین چقدره،‌ حتما مقاله نحوه قیمت گذاری رو بخونین.

پیش بینی های مالی و تعیین بودجه‌تون رو انجام بدین

باید در نظر بگیرین چقدر بودجه برای راه اندازی کسب و کار مدنظرتون نیاز دارین و این مبالغ رو مستند کنین. به جز هزینه‌های اولیه راه اندازی باید پیش بینی هزینه‌های جاری، سود و زیان، استراتژی‌های جمع آوری سرمایه و… رو هم در نظر بگیرین. همچنین منابعی که قراره هزینه‌ها از اونجا تامین بشن هم باید نوشته بشن. یادتون باشه اگه قراره این طرح کسب و کار رو جایی برای دریافت بودجه ارائه بدین، اعداد رو بسیار حساب شده و شفاف بنویسین.

ساختار سازمان و روش مدیریت‌تون رو تنظیم کنین

تو این قسمت باید ساختار سازمان و نحوه مدیریت منابع انسانی و مسئولیت عوامل مختلف کسب و کار تون رو مشخص کنین. می‌تونین از نمودار استفاده کنین و تیم‌ها، نقش‌ها و سلسله مراتب رو مشخص کنین. مرحله آخر هم ثبت قانونی کسب و کارتون و انجام دادن کارای اداریه.

یه برنامه عملیاتی یا اکشن پلن (Action Plan) کارآمد بنویسین

تا اینجا تقریبا بیزینس پلن شما تکمیل شده و می‌دونین هدف‌تون چیه اما این که چطور قراره هدف‌تون عملی بشه رو یه برنامه عملیاتی کارآمد و جامع تعیین می‌کنه. اکشن پلن یا برنامه عملیاتی دقیقا و قدم به قدم مشخص می‌کنه باید چی کار کنین. تو اکشن پلن هر کاری به یک نیرو واگذار می‌شه و تاریخ شروع و پایان و جزئیات مشخص می‌شه. در واقع اکشن پلن پٌلیه که چشم‌اندازهای روی کاغذ شما رو به واقعیت تبدیل می‌کنه.

نوشتن بیزینس پلن با هوش مصنوعی

اگه گیج شدین و سخت‌تونه شروع کنین، می‌تونین از هوش مصنوعی استفاده کنین. پرامپتی که این پایین گذاشتیم رو کپی کنین و قسمت‌های داخل کروشه رو با توجه به کسب و کارتون پر کنین و به یکی از هوش مصنوعی‌های ChatGPT، Gemini، Grok بدین.

 من می‌خوام یه بیزینس پلن کامل، کاربردی و قابل اجرا برای [نوع بیزینس یا محصول یا سرویس مورد نظر] داشته باشم.
لطفاً این پلن شامل موارد زیر باشه:

1. خلاصه اجرایی (executive summary) که واقعاً آدمو قانع کنه

2. بررسی دقیق بازار هدف و پرسونای مخاطب با مثال واقعی

3. تحلیل رقبا با نقاط قوت و ضعفشون

4. مدل درآمدی و نحوه قیمت‌گذاری

5. برنامه بازاریابی و فروش (آنلاین و آفلاین)

6. مسیر جذب اولین مشتری‌ها و استراتژی رشد

7. برنامه اجرایی با جدول زمانی و تسک‌های مشخص

8. نیازمندی‌های مالی و پیش‌بینی سود و زیان

9. ریسک‌های احتمالی و راه‌حل‌های پیشنهادی

10. منابع مورد نیاز (آدم، ابزار، تکنولوژی)
    

بیزینس من در حال حاضر در مرحله [ایده / تست / MVP / شروع فروش / توسعه] قرار داره و خودم [تعداد نفرات تیم، مهارت‌ها، یا سرمایه اولیه موجود] دارم.

نتیجه‌گیری

تو این مقاله سعی کردیم بیزینس پلن رو تعریف کنیم و به طور عملی توضیح بدیم قدم به قدم چطور طرح کسب و کارتون رو بنویسین. چون داشتن طرح کسب و کار چه برای جذب سرمایه و چه برای همسو قرار گرفتن با اهداف خیلی مهمه؛ نوشتنش رو به تعویق نندازین و هرچه سریع‌تر شروعش کنین.